Fineer

fi·ne·ren (fineerde, heeft gefineerd) aanbrengen van een dunne laag van een edele houtsoort op een ondergrond van gewoon hout

Ook mensen hebben laagjes fineer. Geen echte laagjes hout of extra huid, maar lagen van gedrag die we al dan niet bewust creëren om stukken van onze persoonlijkheid beter uit te laten komen of juist stukken van onze persoonlijkheid te verstoppen en aan het oog te onttrekken. Lagen van fineer die zo een masker vormen.

Dat proces begint al als kind en afhankelijk van de ervaringen die je op doet in het leven creëer je meer of minder lagen en stukken als maskers naar de buitenwereld.

Het gebruiken van die fineer maskers kost heel veel energie. Al zeker als je gewend bent onder verschillende omstandigheden en bij verschillende mensen verschillende maskers te dragen.
Vaak is het een automatisch proces geworden, en ben je je er niet eens meer van bewust meteen hoeveel energie het kost. En zelfs als je je ervan bewust wordt of bent, dan ben je er vaak van overtuigd dat je niet zonder die fineer lagen kunt. Dat mensen je niet zullen accepteren als ze die vervelende stukken zien van je die je al zo lang verstopt of wanneer je die mooie stukken niet zo duidelijk tentoon stelt zodat iedereen ze goed kan zien en dus kan zien hoe goed en leuk je bent. Dat is tenslotte wat je geleerd hebt door allerlei ervaringen in je leven.

Dat die fineer maskers zoveel energie kosten komt niet alleen doordat je continu vecht tegen jezelf in ontkenning van bepaalde stukken of het groter maken van bepaalde stukken. Maar ook doordat je de effectiviteit van die maskers alleen kunt meten op basis van de reactie van een ander. Op het moment dat iemand je niet leuk vindt is de neiging al snel om nog meer je best te doen om het fineer nog beter op maat te maken en nog mooier op te poetsen. Terwijl het ook zomaar eens aan die ander zou kunnen liggen, misschien heeft die ander slecht geslapen, of net z’n teen gestoten.

De meeste mensen zullen niet snel zien welke stukken een masker zijn, dat bepaalde stukken die je laat zien maskers zijn. Daarvoor moeten ze je eerst goed leren kennen en daarnaast moet je er voor open staan om ze dan te laten zien dat bepaalde stukken maskers zijn.

Sommige mensen zien maskers wel meteen. Ik zie bijvoorbeeld heel snel wanneer mensen gebruik maken van maskers. Ik weet niet meteen wat er onder dat masker zit of waarom iemand dat masker gebruikt, maar dat het er is signaleer ik razendsnel.

In het verleden vond ik dat heel erg lastig om mee om te gaan:

• Ten eerste zit lang niet iedereen er namelijk op te wachten dat je een masker herkent en die persoon erop aanspreekt dat je een masker ziet en meteen maar even door vraagt waarom ze dat masker gebruiken.
• Daarnaast maakte het weten dat iemand iets maskeerde het heel moeilijk voor mij om die persoon te vertrouwen. Want als ik er mensen op aansprak ontkenden ze vaak in alle toonaarden. Wat is dan echt, wat is niet echt, waarom doe je dit?
• En als derde ging ik er vanuit dat als ik meteen zie dat iemand maskers toe past en z’n best doet daarmee om in de smaak te vallen bij mensen, dat anderen dat dus ook bij mij zouden zien. En dat ze dus, net zoals dat ik er waardering voor had dat zij die moeite deden, ook mijn inzet om een masker te gebruiken wat het voor hen makkelijker maakt met me om te gaan zouden zien en waarderen.

Tegenwoordig ben ik me veel meer bewust van die neiging om laagjes fineer toe te passen en vooral ook waarom we dat doen.

Bij mezelf poog ik ze langzaam maar zeker zo veel mogelijk te verwijderen. Als een ui die ik langzaam laagje voor laagje pel zodat ik steeds dichter bij mijn kern kom en mezelf kan zijn en blijven. Dat betekend niet dat ik per definitie laaiend enthousiast ben over al mijn eigenschappen, maar ik accepteer wel dat ze er zijn en daarmee heb ik ook de keuze hoe ik er mee omga.

In contact met anderen floreer ik wanneer ik samen ben met mensen die ook dicht bij hun kern zijn en bewust zo min mogelijk fineer gebruiken.
Wanneer ik mensen herken die al op zoek zijn naar hun kern maar nog zoeken naar de manier die bij hen past om hun maskers af te leggen, zal ik bevestigen dat ik ze zie en wil kennen tot in hun kern, dat ik geïnteresseerd ben in wie ze zijn achter die maskers en geen interesse heb in de maskers maar in henzelf.

En wanneer ik met mensen in contact ben die hun maskers nog heel hard nodig hebben, er zich misschien niet eens van bewust zijn dat ze ze gebruiken, probeer ik dat ook te respecteren en niet te zoeken naar de kern van die persoon. Maar dat zijn wel contacten die mij heel veel energie kosten.
En daarmee zijn dat tegenwoordig ook contacten waar ik niet actief in investeer en die ik eerder zal laten verwateren. Niet omdat ik iets tegen die persoon heb, of ze niet zou willen helpen, maar om mezelf te beschermen.

Onvoorwaardelijk accepteren (2)

Vorig jaar, net voor kerst schreef ik een stuk over onvoorwaardelijk accepteren, of beter over mijn zoektocht en worsteling om onvoorwaardelijk te accepteren dat ik absoluut niet meer de oude mij was en dat de kans dat ik dat ooit weer zou worden nihil is. link

Nu, bijna drie maanden later, vind het nog steeds niet leuk en ik wil nog steeds heel graag verder herstellen en weer meer energie krijgen, maar ik kan wel de situatie zoals die nu is onvoorwaardelijk accepteren.

Terugkijkend zie ik dat ik nu in plaats van mijn ziektebeeld als een probleem te zien dat ik wel eens even op zal gaan lossen ook al kunnen diverse deskundigen dat niet, ik dat stukje van het dwangmatig op willen lossen juist los heb kunnen laten.
Waar ik in december nog schreef "ik ken mijzelf als een vechter" kan ik nu herkennen en erkennen dat ik als coping-strategie in het probleemoplossen vloog. Hard vechten en me vastbijtend in het vinden van een oplossing zodat ik maar niet de situatie hoefde te accepteren. Er waren ook veel te veel vraagtekens voor me want mijn herstel verliep niet zoals men normaal van een burn-out zou verwachten. Maar niemand wist waarom of wat of hoe.

Ondertussen is die verschuiving van vechten en zoeken naar een oplossing naar acceptatie van wat nu is haast onbewust gebeurd. Zonder bewust te zoeken vond ik namelijk een aantal antwoorden die ontbraken en werd het plaatje duidelijk in mijn hoofd:

In eerste instantie begon ik vorig jaar qua herstel behoorlijk positief. Na een jaar ploeteren was er duidelijk herstel in energie niveau merkbaar. Ik begon zelfs heel rustig aan met re-integreren. En toen kreeg ik Covid, een kleine twee weken behoorlijk ziek maar daarna waren de griep symptomen over. Het herstel van mijn energie niveau en belastbaarheid stagneerde echter.
Op dat moment is helaas niet de link gelegd naar post (long) Covid doordat de symptomen die ik had overeenkwamen met de symptomen die ik al door de burn-out had: vermoeidheid, gebrek aan energie, last van m'n spieren, snel overprikkeld, brain fatigue, slechte concentratie, en ga zo nog maar even door.

Nu de link wel gelegd is, geeft het me rust in m'n hoofd. Het herstel verliep niet zoals men zou verwachten bij een burn-out omdat het simpelweg niet alleen een burn-out was.

Langzaamaan kom ik er wel. Langzaam maar zeker, maar zeker langzaam.

Sociaal ongeoefend

Hoi ik ben Plien en ik ben sociaal ongeoefend, daardoor voel ik me vaker sociaal onhandig.

Ik heb me al heel vaak voorgenomen nu eindelijk eens mijn sociaal netwerk uit te gaan breiden van nihil naar een beetje groter. Maar steeds weer lukte het me niet, ik wist gewoon niet eens waar te beginnen. Want ja, dan moest ik dus een aantal goede vrienden “regelen”. Maar waar vind je die en hoe sluit je dan vriendschap, en, en, en … in mijn hoofd werd het een grote chaos en de overtuiging dat ik sociaal onhandig ben en gewoon niet geschikt ben om vriendschappen aan te gaan groeide en groeide.

Maar vorige week daagde het me opeens, als je iets nieuws wil leren dan start je niet meteen met het aller moeilijkste. Dan begin je vooraan, met de eerste kleine stapjes.

Als je bijvoorbeeld een expert wil worden in tennissen dan begin je met gevoel krijgen voor het tennisracket en de tennisbal, een vaag idee krijgen van richting en kracht, en dat bouw je steeds verder uit. Misschien heb je al eens eerder ergens mee geslagen, een badmintonracket of een tafeltennis batje, dan zul je ook dingen af moeten leren of op z’n minst moeten leren dat een tennisracket in combinatie met een tennisbal op een tennisbaan toch net weer wat anders is. 

Dus als ik mijn sociale netwerk uit wil breiden, dan mag ik vooraan beginnen met oefenen van mijn sociale vaardigheden. En tegelijkertijd mag ik alle overtuigingen die zich over de jaren hebben gevormd in mijn hoofd over mijzelf en sociale dingen onderzoeken en eens tegen het licht houden. En ik vond er zo een aantal die me in de weg bleken te zitten.

Mijn innerlijke dialoog ging zo'n beetje zo (maar dan met veel meer omwegen en tussenstops om uiteindelijk hierop uit te komen):

Je bent raar: Ja, mijn gedrag en denkwijze zijn vaak niet standaard. Mijn brein werkt nu eenmaal nogal anders dan wat gezien wordt als normaal of gemiddeld en zelfs de afwijking van het gemiddelde is groter dan de standaard afwijking van het gemiddelde. Dus wat dat betreft ben ik vaak wel anders. Maar ik ben niet de enige met zo’n soort brein. Het is misschien soms even zoeken, maar er zijn er meer van. Als ik bij gelijkgestemden ben, ben ik opeens helemaal niet meer anders, dan ben ik opeens normaal.

Je bent veel te gevoelig: Ja, ik ben gevoelig. Ik kan mensen vaak feilloos aanvoelen in mijn eigen lijf. En het is heerlijk als ik jouw ontspanning voel en daardoor zelf ook kan ontspannen. Het is super geil wanneer ik voel hoe geil mijn lief is en alleen daardoor zelf al geil wordt. Het wordt lastiger wanneer ik jouw spanning in mijn lijf voel en zelf gespannen raak door jouw spanning.
Dat ik die dingen zo sterk voel realiseer ik me overigens pas sinds kort. Dat ik me zomaar opeens gespannen voel maar me dan ook realiseer dat dat niet mijn spanning is maar die van een ander en dat ik het dan ook weer los kan proberen te laten en er niet in mee hoef te gaan. Maar ook hoe automatisch ik mijn energie aanpas aan de energie van een ander. Dat ik dat kan en als vanzelfsprekend doe maar dat dat aanpassen van mijn energie dan misschien wel automatisch gaat, maar dat het ene energie niveau me veel meer energie kost dan het andere.
En last but not least, dat er nog meer mensen zijn die dingen op zo’n manier aan kunnen voelen, en dat die dus ook aan kunnen voelen dat ik hun zo aanvoel, ook de stukken die ze liever niet laten zien aan iedereen en al zeker niet aan een onbekende en dat dat kan maken dat iemand van de ene kant open is naar me toe en toch ook op een bepaalde manier terughoudend.

Je bent veel te intens: ja, ik kan enorm gefocust zijn, mijn brein is net een pitbull wanneer het op het oplossen van raadsels en uitdagingen aankomt. Niets fijner dan een goed probleem om mijn tanden in te zetten en het van alle kanten te bekijken en te blijven plukken en duwen en trekken totdat ik doorgedrongen ben tot de kern. En ja, het is dus ook net een pitbull wanneer ik me een doel gesteld heb, bijvoorbeeld om vrienden te maken. Dat probeerde ik in het verleden uit alle macht en ik gebruikte de patronen die ik kende (denk “fawn” gedrag en codependentie) zonder me te realiseren dat hoewel ik misschien oppervlakkige overeenkomsten had met mensen, de diepere overeenkomst er gewoon niet was. Dat mijzelf veranderen in iemand die ik niet ben om er maar bij te mogen horen op de lange termijn gewoon niet houdbaar is.

Je bloot geven is gevaarlijk: Ja, als ik me kwetsbaar op stel en geen idee heb van wie ik ben, van mijn eigen wensen en grenzen, en overal in mee ga om maar gezien te worden en erbij te mogen horen, kan dat ertoe leiden dat mensen misbruik van me maken. Wanneer ik altijd helemaal open sta en alles van mezelf overal uitdeel zonder er ook zelfs zelf maar enige waarde aan te hechten, dan loop ik grote kans dat mensen het gretig nemen en verwachten steeds meer te krijgen zonder daar zelf iets voor terug te hoeven doen. Maar als ik mijzelf niet laat zien, me verschans achter een hele dikke muur, en alles wat ik te geven heb er ongezien overheen gooi, hoe moeten mensen mij dan kunnen zien, en mij waarderen voor dat wat er zomaar ‘uit het niets’ voor het oprapen lijkt te liggen.
Maar als ik mezelf leer kennen, en mezelf durf te laten zien als mens, pas dan kunnen anderen mij ook zien. Als ik de waarde ga inzien van wat ik te geven heb, en leer dat ik helemaal niet iedereen maar moet redden gewoon omdat ik het zou kunnen. Dan zou ik zomaar eens mooie mensen kunnen gaan ontmoeten waarbij er een balans is van wat we aan elkaar geven.

En dus ga ik gewoon eens beginnen met oefenen. Niet met als doel binnen nu en een maand tien nieuwe beste vrienden en vriendinnen aan mijn netwerk toe te voegen. Maar met als doel te oefenen met sociale vaardigheden zodat het niet meer zo eng en spannend voelt en ik kan genieten van het proces. (En als ik dan “per ongeluk” ook nog nieuwe vrienden maak, nou ja, dat neem ik dan maar op de koop toe. 😉)

Ik heb moeite met emoties

Hoi ik ben Plien, en ik heb moeite met emoties.

Zo heb ik moeite met het duiden van mijn eigen gevoelens met behulp van emoties. Ik heb vaak al moeite om te voelen wat er in mijn lichaam gebeurd en dat gevoel te benoemen. Laat staan dat ik dan van dat benoemde gevoel ook nog eens aan kan geven welke emotie daarbij hoort.

Wanneer ik met een emotie aan moet geven hoe ik me voel, leidt dat in mijn hoofd tot een enorm gedetailleerde beslisboom kettingreactie. Op basis van wat ik al jaren aan kennis en informatie verzameld heb over de verschillende emoties zoals boos, kwaad, woedend, blij, gelukkig, verdrietig, eenzaam, jaloers, bang, angstig, nerveus, zenuwachtig, teleurgesteld, opgelucht, terneergeslagen, trots, beschaamd, gefrustreerd, tevreden en ga zo nog maar even door, poog ik zo goed en zo kwaad mogelijk op basis van dat wat ik in mijn lichaam voel en de situatie waarin ik ben te bepalen welke emotie daarbij hoort zodat ik mijn gevoel met behulp van de juiste emotie kan duiden naar mijn gesprekspartner.

Zelfs na jaren oefenen blijk ik dat echter nog steeds niet feilloos te kunnen. Beter gezegd, in ongeveer de helft van de situaties dat ik mijn gevoel benoem met de (zojuist op basis van de voornoemde gedetailleerde analyse geselecteerde) emotie en het gesprek verder gaat blijkt dat mijn gesprekspartner toch niet begrijpt wat ik bedoelde uit te drukken op basis van het emotie label dat ik gebruikt heb.
Mijn gevoel van trots en tevredenheid met mezelf dat het me toch weer gelukt is om van gevoel naar emotie te vertalen slaat in zo'n geval dan al snel om in een gevoel van frustratie omdat het me kennelijk weer niet gelukt is om het vertaal trucje op een juiste manier uit te voeren.

Mijn meest recente “aha erlebnis” is overigens dat het ook aan mijn gesprekspartner zou kunnen liggen wanneer deze niet begrijpt wat ik poogde over te brengen. Deze zou bijvoorbeeld zelf ook niet zo thuis kunnen zijn in dat hele gedoe van emoties en het daarom misschien niet begrijpen. Of misschien heeft mijn gesprekspartner de situatie heel anders ervaren of geïnterpreteerd en begrijpt daarom niet hoe ik bij die benoemde emotie kom. Of, wat ook nog zou kunnen, mijn gesprekspartner snapt wel wat ik bedoel maar vindt het om een of andere reden nodig dat niet te laten blijken.

Maar ik heb ook moeite met het effect dat het concept van emoties en hoe dit vaak toe wordt gepast kan hebben.

Over het algemeen is er namelijk een waardeoordeel aan een emotie gekoppeld. Bijvoorbeeld blij = goed, kwaad = slecht.
Daarnaast wordt er vaak een “ik ben” formulering gebruikt om aan te geven hoe iemand zich voelt. Bijvoorbeeld “ik ben blij”, “ik ben boos”, “ik ben jaloers”. Waar ik denk dat het meer op zijn plaats is om een “ik voel me” formulering te gebruiken zoals “ik voel me blij” of “ik voel me boos”.
Dat lijkt misschien een flauw verschil maar op een of andere manier heeft het wel een andere impact in onze hersenen. Net zoals zeggen “ik kan dat niet” een ander effect heeft dan zeggen “ik kan dat nog niet”.

In het geval dat iemand zich jaloers voelt in een bepaalde situatie om een bepaalde reden maar dit benoemt naar zichzelf toe als “ik ben jaloers” en deze persoon bij het woord jaloers een negatieve connotatie heeft, en deze persoon vervolgens herhaaldelijk in zo’n situatie komt, veranderd het beeld dat deze persoon van zichzelf heeft van “een vriendelijke persoon die moeite heeft met bepaalde situaties” in het beeld van een “slecht persoon” of zelfs een “jaloers kreng”.

Dus al met al vind ik het maar een hoop gedoe die emoties en vraag ik me soms af of we het er echt beter op maken door zoveel verschillende emoties te willen onderscheiden en benoemen. Zou het niet veel eenvoudiger zijn om te blijven bij wat we voelen in ons lijf en of we dat persoonlijk als prettig of niet prettig ervaren?

Onvoorwaardelijk accepteren

Toen ik twee jaar geleden thuis kwam te zitten en helemaal niets meer kon was het advies dat ik het vaakste kreeg van zorgprofessionals dat ik moest accepteren dat dat op dat moment zo was. Omdat dat de eerste stap zou zijn naar herstel. 

Dus, na heel wat oefening, want hoe accepteer je dat je de energie niet hebt om ook maar iets te doen in huis laat staan om te werken, lukte me dat steeds beter. En dat er heel langzaam herstel merkbaar was hielp daar zeker bij.
Ik accepteerde dat ik op dat moment lang niet zo veel kon als dat ik graag zou willen of zoals ik mijn hele leven gewend was geweest, me vast houdend aan de gedachte dat dat een tijdelijke situatie zou zijn. 

Maar dat tijdelijke is er wel af nu, nu langzaam de hoop vervlogen is dat mijn energie niveau ooit weer op dat oude peil gaat komen en ik blij moet zijn met alle beetjes herstel die er misschien nog volgen, ook al sta ik wat dat betreft al een hele tijd stil en kan me niemand zeggen of en hoeveel ik nog verder zal herstellen.
Er is niet meer dan ‘goede hoop’ dat ik over een jaar of twee verder hersteld zal zijn maar tot welk niveau of wat ik er voor moet doen om daar te komen, niemand die het weet. 

Het enige advies om te herstellen dat ik nu krijg is over wat ik niet moet doen. Namelijk: Niet meer vechten.
Dan gaat het niet over fysieke worstel partijen maar over vechten tegen mezelf, vechten voor m’n plek, m’n bestaansrecht, vechten voor m’n toekomst. 

Maar hoe dan, hoe kom je daar dan, niet meer vechten, onvoorwaardelijk accepteren?
Ik ken mijzelf als een vechter, iemand die niet opgeeft, iemand die zich ergens in vast bijt en dan er vol voor gaat tot ze bereikt heeft wat ze wil bereiken. Maar ben ik dat echt, of is ook dat een coping strategie? 

Voor nu heb ik meer vragen dan antwoorden. En hoe ik het ook probeer, voor nu kan ik het nog niet accepteren. M’n grenzen accepteren op het moment dat ik na 2 uurtjes ergens op bezoek zijn al af moet haken, dat gaat langzaam beter. Maar de situatie in z’n geheel, niet alleen weten dat ik niet gezellig een hele middag of avond ergens heen kan gaan met vrienden, niet een workshop van een middag kan volgen, niet gezellig uitgebreid kan gaan uit eten met een groep vrienden, maar ook nog steeds niet m’n huishouden volledig gedaan krijg, laat staan dat ik weer kan gaan werken.
Dat allemaal accepteren, dat is echt nog te veel gevraagd nu.